Inhoud

Nietzsches proclamatie van de dood van God is bekend en berucht. Het heeft kerk

en christenheid geschokt. ‘Wij hebben Hem gedood’, lezen wij in het aforisme ‘Der

tolle Mensch’. ‘Het heiligste en het machtigste wat de wereld tot dusver bezeten heeft,

is onder onze messen leeggebloed, – wie wist dit bloed van ons af?’ Toch kwam Nietzsches

proclamatie minder onverwacht dan men zou denken. Voor Nietzsche betekende de

dood van God de voltooiing van de emancipatie van de westerse mens na de Verlichting.

Hoe kan de mens werkelijk mondig zijn als hij door God wordt klein gehouden? Daarom is,

zo zeggen velen, met de dood van God de emancipatie van de mens voltooid.

Nihilisme heeft iets te maken met deze tijd en deze wereld. Wie op zoek is naar de oorzaak

van ingrijpende ethische veranderingen en ontsporingen, en naar de opkomst van radicale

ideologieën, en naar de reden van de verregaande relativering van het begrip waarheid, en

wie zich onbehaaglijk voelt bij het afschaffen van een transcendente wereld, en wie meer

wil begrijpen van de crisis waarin de kerk zich in de Westerse wereld bevindt, die heeft het

vermoeden dat al die verschillende ontwikkelingen te maken kunnen hebben met wat wij

nihilisme noemen. Nietzsche heeft het nihilisme doordacht, daaraan een eigen invulling gegeven

en daardoor dit begrip in belangrijke mate geijkt.