Inhoud

Inleiding 7
Deel I Achtergrond van de hermeneutiek 15
Hoofdstuk 1. Een gesprek dat aarzelend op gang komt 17
Hoofdstuk 2. Wat is hermeneutiek? 25
Hoofdstuk 3. De Vroege Kerk in een heidense cultuur 39
Hoofdstuk 4. Letterlijk of geestelijk 53
Hoofdstuk 5. Een veranderende wereld begrijpen 73

Deel II Het nieuwere bijbelonderzoek 99
Hoofdstuk 6. Bijbelonderzoek en de moderniteit 101

Deel III Ontstaan van de moderne hermeneutiek 125
Hoofdstuk 7. Hermeneutiek in beweging 127
Hoofdstuk 8 . Hermeneutiek en divinatie. Friedrich Schleiermacher 135
Hoofdstuk 9. Hermeneutiek en wetenschap. Wilhelm Dilthey 147
Hoofdstuk 10. Gadamer over geschiedenis en traditie 161
Hoofdstuk 11. Gadamer over tekst en gesprek 175
Hoofdstuk 12. Paul Ricoeur en de creatieve kracht van de tekst 181
         Excurs: narrativiteit 183

Deel IV Theologie en hermeneutiek 197
Hoofdstuk 13. Intermezzo: de hermeneutische cirkel en de overleverings- geschiedenis 199
Hoofdstuk 14. De geschiedenis als open proces. Wolfhart
Pannenberg 209
Hoofdstuk 15. Günter Figal. De tekst is autonoom 225
         Excurs: Dasein 226
Hoofdstuk 16. Hermeneutiek en het kruis 245
Geraadpleegde literatuur 261
Register 267

Rond hermeneutiek bestaat de nodige onduidelijkheid. Hermeneutiek is als een bergtop waaromheen altijd mist hangt. De top krijg je bijna nooit te zien. Anders gezegd: het onderwerp is belangrijk, maar te vaag om je echt in te verdiepen. Toch vallen in de hermeneutiek cruciale beslissingen. Om dat te zien is het nodig om de geschiedenis van de hermeneutiek te verkennen. In dit boek wordt een overzicht geboden over de omgang met teksten en dan vooral de omgang met de Bijbeltekst. Belangrijke theologen vanaf Philo van Alexandrië en Augustinus tot aan Pannenberg worden op het punt van de hermeneutiek bevraagd. Daarnaast wordt ruime aandacht besteed aan de achtergronden van de moderne hermeneutiek zoals die sinds Schleiermacher is ontstaan. We zien dat langzaam maar zeker teksten van hun mysterie worden ontdaan. Steeds meer wordt aan de hermeneutiek – ook aan de Bijbelse hermeneutiek – de praktische taak toebedeeld om de communicatie tussen mensen te bevorderen. Mysterie werpt dan een hindernis op. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor kerk en theologie.